سیستمهای پایش مداوم قند خون یا سی جی ام ( ابزاری بسیار کارآمد برای بررسی قند خون هستند که کنترل قند خون را برای افراد مبتلا به دیابت و تصمیم‌گیری‌های بالینی را برای کادر درمان آسان‌تر می‌کند. سیستمهای CGM قادرند هر 1 تا 15 دقیقه یکبار قند را اندازه‌گیری کنند و به گیرنده، تلفن همراه، پمپ انسولین و … منتقل کنند. اطلاعات حاصل از سیستمهای پایش مداوم قند خون به شکل یک گزارش در اختیار فرد قرار می‌گیرد. برای استفاده صحیح گزارشهای CGM به منظور بهبود مدیریت قند خود بیماران، باید با بخش‌های گوناگون گزارش آشنا باشیم. متأسفانه عدم توانایی در تفسیر نتایج گزارش CGM می‌تواند باعث سردرگمی بیشتر افراد استفاده کننده و ناتوانی کادر درمان در بهبود تصمیم‌گیری‌های بالینی می‌شود.
به گزارش حاصل از CGM، پروفایل گلوکز سرپایی (AGP) یا Ambulatory Glucose Profile می‌گویند. گزارش AGP سه جزء اصلی دارد: متریک‌های CGM، نمودار کیفی روزانه AGP (AGP modal day visualization) و مجموعه‌ای از پروفایل‌های گلوکز روزانه.
در ارتباط با شاخص‌های CGM در گزارش AGP یا پروفایل گلوکز سرپایی، پژوهش‌ها نشان داده است که داده‌های حاصل از 14 روز استفاده از CGM همبستگی خوبی با داده‌های سه ماهه دارند. خصوصاً اگر در طول این 14 روز، حداقل برای 10 روز یا 70 درصد مواقع CGM فعال و اطلاعات آن را در دسترس باشد، می‌توان با اطمینان گفت که نتایج حاصل بیانگر یک الگوی معمول در قند خون فرد است.
میانگین گلوکز (Average Glucose): این شاخص با HbA1c و هیپرگلیسمی همبستگی بالایی دارد ولی این همبستگی با نوسان قند خون و یا هیپوگلیسمی دیده نمی‌شود. میانگین گلوکز به تنهایی دیدگاهی در مورد الگوهای قند خون فرد به دست نمی‌دهد.
شاخص مدیریت گلوکز (GMI) یا Glucose Management Index: این عبارت به عنوان جایگزین ای وان سی برآورد شده یا eA1C پیشنهاد شده است. GMI مانند eA1C کماکان بر اساس میانگین قند خون‌های اندازه‌گیری شده توسط CGM محاسبه و برای تخمین HbA1c آزمایشگاهی، استفاده شده و مانند HbA1c به صورت درصد بیان می‌شود. در ایالات متحده آمریکا در حال حاضر جایگزینی GMI با eA1C اجباری بوده است چراکه از تصور ارتباط مستقیم این شاخص با HbA1c آزمایشگاهی پیشگیری می‌نماید.
مدت زمان در محدوده (TIR) یا Time in Range: این متریک به عنوان راهنمای مدیریت دیابت، بیشترین کاربرد را دارد. به طور کلی، 5 بازه هدف برای دسته‌بندی قند خون‌های گزارش شده توسط CGM وجود دارد که بر اساس آنها تعیین می‌شود که قند خون‌های فرد برای چه مدتی در محدوده هدف، بالاتر یا پایین‌تر از آن قرار داشته. محدوده قند خون مورد توافق برای TIR بین 70 تا 180 میلی‌گرم بر دسی لیتر است. اما ممکن است در شرایطی پزشک از دیگر محدوده‌های جایگزین برای تعیین TIR استفاده کند. مدت زمان قرارگیری قند خون در هر یک از این بازه‌ها می‌تواند به دو روش گزارش شود، به صورت درصد یا تعداد ساعت یا دقیقه در روز. برای مثال، اگر نصف خوانش‌های CGM در محدوده هدف قرار داشته باشند، این موضوع به دو طریق زیر گزارش می‌شود:
TIR= 50%: یعنی در 50% مواقع قند خون فرد در محدوده هدف قرار داشته
TIR= 12 hours/day: یعنی 12 ساعت در روز قند خون فرد در محدوده هدف قرار داشته
مدت زمان پایین‌تر از محدوده (TBR) یا Time Below Range: متریک TBR نشان دهنده مدت زمانی است که قند خون فرد پایین‌تر از 70 میلی‌گرم/دسی لیتر قرار داشته است. TBR به دو مرحله افت قند و یک وضعیت بالینی تقسیم می‌شود:
محدوده افت قند سطح 1: گلوکز بین 70-54 میلی‌گرم در دسی لیتر
محدوده افت قند سطح 2: گلوکز کمتر از 54 میلی‌گرم در دسی لیتر
محدوده افت قند سطح 3: افت قند شدید
مدت زمان بالاتر از محدوده (TAR) یا Time Above Range: متریک TAR نشان دهنده مدت زمانی است که قند خون فرد بالاتر از 180 میلی‌گرم در دسی لیتر قرار گرفته است. برای TAR دو مرحله قند بالا و یک وضعیت بالینی تعریف می‌شود:
محدوده قند بالای سطح 1: گلوکز بین 180-250 میلی‌گرم در دسی لیتر
محدوده قند بالای سطح 2: گلوکز بالاتر از 250 میلی‌گرم در دسی لیتر
محدوده قند بالای سطح 3: کتواسیدوز دیابتی
توجه به این نکته ضروری است که هدف درمان در استفاده از CGM افزایش حداکثری TIR همراه با کاهش TBR است. به صورت کلی اهداف تعیین شده برای کنترل قند خون با استفاده از CGM به شرح زیر است:
TIR (مدت زمانی که قند خون در محدوده هدف قرار داشته): بیشتر از 70 درصد مواقع
TBR یا مدت زمانی که قند در محدوده افت قند قرار داشته: قند خون کمتر از 70 در کمتر از 4 درصد مواقع، قند خون کمتر از 54 در کمتر از 1 درصد مواقع
TAR یا مدت زمانی که قند در محدوده قند خون بالا قرار داشته: قند خون بالاتر از 180 کمتر از 25 درصد مواقع، قند خون بالاتر از 250 کمتر از 5 درصد مواقع
نوسان قند خون (GV) یا Glucose Variability: این بخش از گزارش نشان دهنده میزان تفاوت خوانش‌های CGM با میانگین یا میانه قند، دامنه نوسانات قند خون و فراوانی تغییرات آنهاست. شاخص GV به صورت درصد نشان داده می‌شود و مقدار آن باید کمتر یا مساوی 36% باشد.
اگرچه متریک‌های ذکر شده در بررسی کمّی کنترل قند خون مؤثرند، نمودار کیفی روزانه AGP (AGP modal day visualization) به عنوان مؤثرین ابزار در گزارش CGM برای بررسی وضعیت مدیریت دیابت فرد استفاده می‌شود. در این نمودار، اطلاعات 14 روزه قند خون فرد را در قالب یک نمودار 24 ساعته خلاصه می‌شود و خود سه بخش اصلی دارد: خط میانی، ناحیه پررنگ‌تر و ناحیه کم‌رنگ‌تر.
خط ممتد میانی یا خط میانه که نیمی از تمام مقادیر گلوکز بالاتر و نیمی کمتر از مقدار آن هستند. محدوده بین صدک 25 تا 75، که به رنگ آبی تیره سایه می‌خورند، در مجموع نشان دهنده محدوده‌ای هستند که نیمی از تمام خوانش‌های CGM در آن قرار دارد و نشانگر بصری خوبی برای GV می‌باشد. محدوده خط چین بیرونی (بخش مربوط به صدک 10 تا 90) نشان دهنده تنها 10 درصد از خوانش‌های گلوکز در طول دوره 2 هفته گذشته است. در واقع ده درصد از قندها که بالاتر از نود درصد و یا پایین‌تر از ده درصد قندهای اندازه‌گیری شده، بوده‌اند.
بنابراین هر چه قطر نمودار کیفی روزانه کمتر و خط میانی صاف‌تر و در محدوده هدف باشد، نشان دهنده نوسان قند خون کمتر و مدیریت بهتر قند خون فرد می‌باشد.
با استفاده از این نمودار پزشک و فرد مبتلا به دیابت می‌توانند نتیجه‌گیری کنند که چه مدت قند در محدوده هدف قرار داشته و همچنین چه زمان‌هایی از روز که قند خون از محدوده خارج شده و خطر افت قند یا قند خون بالای بیشتری وجود دارد و بر این اساس تغییرات مورد نیاز در روند مدیریت دیابت را داشته باشند.
در ادامه به برخی نکات اشاره می‌کنیم که رعایت آنها می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر بر اساس تفسیر AGP کمک کند:
کافی بودن اطلاعات CGM: از کافی بودن اطلاعات برای تصمیم‌گیری بر اساس گزارش اطمینان حاصل کنید. اطلاعات به دست آمده از سنسورهای سی جی ام به شرطی قابل اتکا هستند حداقل 70 درصد مواقع CGM فعال و اطلاعات آن را در دسترس باشد.
نوع دیابت و سبک زندگی فرد مبتلا به دیابت: اطلاعات زیر را از بیمار دریافت و روی برگه گزارش یادداشت و بررسی کنید:
بررسی الگوهای افت قند خون: اگر خط صدک 10 (خط چین پایینی) در نمودار مماس یا زیرخط 70 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، نشان دهنده آن است که حدود 10 درصد مقادیر قند خون زیر 70 میلی‌گرم در دسی لیتر هستند و در این وضعیت بهتر است اقدامات لازم برای کاهش دفعات افت قند انجام گیرد.
اگر خط صدک 25 (مرز پایینی ناحیه پررنگ) در نمودار مماس یا زیر خط 70 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد نشان دهنده آن است که 25% مقادیر قند خون فرد کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی لیتر قرار داشته و اگر خط صدک 10 مماس با 54 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد 10 درصد مقادیر قند خون فرد کمتر از 54 قرار دارد و این دو وضعیت نیازمند اقدام فوری است.
اگر در محلی الگوی قند بالا مشاهده می‌کنید پیش از برنامه‌ریزی برای درمان آن، با مشورت پزشک، ابتدا 12 ساعت پیش را بررسی کنید و در صورتی که خط میانی یا ناحیه پررنگ نمودار مماس با خط 70 میلی‌گرم در دسی لیتر بود و یا پایین‌تر از آن قرار می‌گرفت، ابتدا به رفع الگوی افت قند بپردازید و پس از رفع آن درصورتی که الگوی قند بالا همچنان پابرجا بود برای درمان قند بالا به دنبال یک راهکار باشید.
به دنبال الگوهای قند خون بالا باشید: بررسی کنید که به صورت میانگین چند بار در هفته تزریق انسولین یا مصرف دارو فراموش می‌شود و یا به تأخیر می‌افتد. علامت‌های وعده‌های غذایی را روی نمودار نگاه کنید و بررسی کنید که قندهای بالا بعد از وعده‌های غذایی هستند یا پس از آنها.
به تفاوت برنامه روزانه (فعالیت بدنی، ساعات صرف غذا و خواب) در روزهای تعطیل و روزهای هفته توجه کنید. نمودار را برای روزهای تعطیل و غیر تعطیل جدا کنید تا بتوانید به بهترین شکل تفاوت روند قند خون را در این دو وضعیت مقایسه کنید. با بررسی آنها می‌توان متوجه شد که نوسانات قند خون بیشتر در روزهای تعطیل اتفاق می‌افتد یا خیر.
بررسی نواحی قطورتر نمودار کیفی روزانه AGP: این نواحی متناظر با GV بالا یا نوسان قند خون بالا هستند. امکان مدیریت سخت‌گیرانه‌تر دیابت و تنظیم زمان، مقدار، کربوهیدرات وعده غذایی، زمان تزریق انسولین یا مصرف دارو، فعالیت بدنی و میزان استرس بیمار را بررسی نمایید.
برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنیم ویدئوی زیر را با سخنرانی جناب قای دکتر سید عادل جاهد، فوق تخصص بیماری‌های غدد درون‌ریز و متابولیسم، رئیس کمیته علمی انجمن اطلاع‌رسانی دیابت گابریک و سرکار خانم دکتر سارا صداقت، پزشک عمومی، معاون آموزش، پژوهش و مشاوره انجمن اطلاع‌رسانی دیابت گابریک مشاهده بفرمایید که در آن اساتید با ارائه موارد بالینی به نفصیل در رابطه با سیستمهای پایش مداوم قند خون و تفسیر گزارشهای CGM توضیح داده اند.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه پایش قند خون در دیابت و تکنولوژی‌های آن از دوره آنلاین پایش قند خون در دیابت استفاده نمایید.
Copyright © 2023 Gabric Virtual Diabetes Academy Powered by Gabric
